Program Ochrony Środowiska

 


2. CELE I ZADANIA O CHARAKTERZE SYSTEMOWYM


2.1. Integracja aspektów ekologicznych z rozwojem społeczno-gospodarczym


Istotnym czynnikiem wpływającym na stan środowiska naturalnego gminy Jeżewo jest jej rozwój społeczny i gospodarczy. Analiza poszczególnych dziedzin gospodarki, tendencji i kierunków zmian w ich rozwoju z punktu widzenia negatywnej presji na środowisko pozwoli na przewidzenie działań minimalizujących to oddziaływanie. Poniżej przedstawiono perspektywiczny rozwój poszczególnych dziedzin gospodarki w relacji do środowiska. Wzięto pod uwagę następujące dziedziny rozwoju:

  • System transportowy

  • Rolnictwo i rybactwo

  • Przemysł

  • Turystyka i rekreacja

  • Osadnictwo


Dla każdego kierunku rozwojowego przedstawiono stan wyjściowy jak również tendencje zmian. Kierując się zasadą zrównoważonego rozwoju sformułowano średnioterminowy cel zintegrowany z ochroną środowiska, strategię realizacji celu, w tym działania minimalizujące zagrożenia wynikające z danego kierunku rozwojowego.
Opracowując poniższy rozdział wykorzystano propozycje zawarte w dokumentach strategicznych gminy i powiatu.

Jako podstawę przyjęto określoną w Strategii rozwoju gminy Jeżewo (2001) wizję, która brzmi:


  • Gmina decyduje o własnym rozwoju

  • Gmina perspektyw rozwojowych

  • Gmina społeczności uczącej się

  • Gmina otwarta

  • Gmina atrakcyjna

  • Gmina inwestycyjnych możliwości i wielofunkcyjnej nowoczesnej gospodarki

  • Gmina sfery publicznej i społecznej

  • Gmina zrównoważonego rozwoju

  • Gmina o dobrym poziomie warunków życia

2.1.1. System transportowy.


Stan wyjściowy

Pod względem komunikacyjnym gminę charakteryzuje dobre położenie i możliwość szybkiego, drogowego dotarcia do ośrodków o znaczeniu regionalnym: Toruń (ok. 74 km), Bydgoszcz (ok. 60 km), Świecie (ok. 12 km), Gdańsk. Gmina ta znajduje się w europejskim korytarzu komunikacyjnym Północ-Południe w pobliżu węzła autostrady A-1. Podstawowy układ drogowy w gminie tworzą 4 drogi wojewódzkie i 14 dróg powiatowych. Układ ten uzupełniony jest siecią 24 dróg gminnych.

Długość dróg na terenie gminy wynosi 173 km, w tym:

  • Wojewódzkie – 25

  • Powiatowe – 60

  • Gminne - 88


Przez teren gminy przebiegają dwie linie kolejowe:

  • linia Tczew-Katowice ze stacją w Laskowicach

  • linia Chojnice-Działdowo ze stacją w Laskowicach, Jeżewie i w Dubielnie


Plany i kierunki rozwoju

Cel do 2011: Poprawa dostępności komunikacyjnej z sąsiednimi gminami oraz tworzenie warunków dla sprawnego i bezpiecznego przemieszczania się ludzi i towarów przy jednoczesnym minimalizowaniu wpływu na środowisko naturalne.

Transport drogowy

Według przewidywań do roku 2020 transport drogowy będzie podstawowym rodzajem transportu. Wiązać się z tym będzie wzrost liczby użytkowanych samochodów i natężenia ruchu. Wzrośnie również międzynarodowy ruch tranzytowy. Stąd istotne dla rozwoju ruchu drogowego w kontekście gminy Jeżewo będzie:

  • poprawa warunków ruchu drogowego w celu zapewnienia większej płynności i przepustowości sieci drogowej

  • poprawa standardów technicznych sieci drogowej,

  • współpraca na szczeblu gminnym i powiatowym w celu zapewnienia ciągłości i odpowiedniej jakości dróg,

  • przestrzeganie zasad kwalifikacji pojazdów do ruchu drogowego,

  • usprawnienie systemu transportu tranzytowego.

Znaczącym postępem w rozwoju sieci komunikacyjnej będzie budowa projektowanej obecnie autostrady A1 północ-południe, biegnącej przez północno-zachodnią część powiatu świeckiego (gminy : Jeżewo, Warlubie i Nowe) w odległości ok. 12 km od Świecia.

W ramach planowanych działań w infrastrukturze drogowej przewiduje się :

  • wybudowanie dróg i ulic gminnych w gminie Jeżewo,


Transport kolejowy

Proekologiczne kształtowanie lokalnego systemu transportowego powinno odbywać się z uwzględnieniem transportu kolejowego. Należy rozważyć możliwości zwiększenia wykorzystania istniejących linii kolejowych oraz zwiększenia ich rentowności. Tereny przyległe do terenów kolejowych mogą być wykorzystane dla nowych przedsięwzięć transportochłonnych, obsługiwanych przez kolej.

Nie jest przewidywana rozbudowa układu kolejowego ani budowa nowych stacji kolejowych. W perspektywie do 2011 roku transport kolejowy nie będzie rozwijał się w sposób intensywny. Jednak intensyfikacja przewozów pasażerskich i towarowych mogłaby się przyczynić się do zmniejszenia ruchu drogowego, a w konsekwencji do zmniejszenia jego negatywnego wpływu na środowisko.

Transport rowerowy

Ułatwienia dla ruchu drogowego zwiększą udział roweru w lokalnych podróżach przede wszystkim mieszkańców. W okresie letnim szlaki rowerowe będą stanowić alternatywną formę przemieszczania się turystów i wypoczywających na terenie gminy Jeżewo i całego powiatu.

Trasy rowerowe będą przebiegać wzdłuż istniejących dróg, po ich modernizacji polegającej na poszerzeniu i wydzieleniu ścieżek rowerowych. Możliwością dla budowy tras rowerowych będą również nieczynne linie kolejowe.


Główne zagrożenia środowiska i kierunki działań minimalizujących zagrożenia


Główne zagrożenia środowiska

  • emisja spalin

  • emisja hałasu

  • nadzwyczajne zagrożenia środowiska

  • degradacja terenów cennych przyrodniczo

Kierunki działań minimalizujących zagrożenia

  • zwiększenie płynności i przepustowości sieci drogowej

  • poprawa standardów technicznych sieci drogowej

  • przestrzeganie zasad kwalifikacji pojazdów do ruchu drogowego

  • usprawnienie systemu transportu tranzytowego, w tym budowa autostrady A-1 północ-południe.

  • rozwój alternatywnych rodzajów transportu

  • zabezpieczenie mieszkańców przed nadmierną emisją hałasu do środowiska

  • podniesienie świadomości ekologicznej mieszkańców

  • poprawa bezpieczeństwa mieszkańców

  • zwiększenie bezpieczeństwa rowerzystów

  • zwiększenie atrakcyjności turystycznej powiatu

  • ograniczenie emisji spalin do powietrza

2.1.2. Rolnictwo i rybactwo


Stan wyjściowy

W gminie użytki rolne zajmują 36% ogólnej powierzchni tj. 5.526 ha, natomiast znaczna jej część to lasy i grunty leśne - niecałe 55% tj. 8.560 ha . Grunty orne to 4.680 ha Pozostałe grunty tj. pod zabudowaniami, wodami, drogami i nieużytkami zajmują 10% ogółu powierzchni gminy. Łąki i pastwiska w użytkach rolnych wynoszą 14,9% ( odpowiednio 583 ha i228 ha) i są porównywalne ze średnim wskaźnikiem wojewódzkim, ale są zbyt niskie do produkcji pasz objętościowych oraz przetwórstwa mleka i mięsa wołowego.

Zdjęcie

Ryc.2.1. Struktura użytkowania gruntów w gminie Jeżewo


Średnia powierzchnia gospodarstwa rolnego wynosi 7,7 ha użytków rolnych i jest dużo niższa od wskaźników dla powiatu i województwa. Świadczy to o rozdrobnieniu gospodarstw, spowodowane rozwojem funkcji pozarolniczych. Obecnie funkcjonuje w gminie 541 indywidualnych gospodarstw rolnych i 418 działek rolnych. Największy odsetek gospodarstw tzw. mało rolnych liczących do 5 ha jest 28 – 52%. Gospodarstwa średnioobszarowe 10 – 15 ha stanowią 14%. Wielkoobszarowe liczące powyżej 50 ha – 15 i liczba ta będzie wzrastać. Największe obszarowo gospodarstwo rolne jest Kraplewicach – ok. 500 ha, tu znajduje się też Wytwórnia Pasz i przemysłowa ferma Tuczu i Trzody Chlewnej.

Poniżej przedstawiono udział poszczególnych klas bonitacyjnych gruntów ornych gminy Jeżewo.

Zdjęcie

Rys. 2.2. Klasy bonitacyjne użytków rolnych (w %).


Produkcja roślinna prowadzona jest na gruntach ornych przy niewielkim udziale trwałych użytków zielonych i sadów. W strukturze zasiewów dominują rośliny zbożowe (79%) i ziemniaki. Na lepszych gruntach dominuje uprawa pszenicy, jęczmienia, buraków.


Na terenie gminy istnieją duże tradycje chowu zwierząt. O dalszych możliwościach rozwoju produkcji zwierzęcej świadczy sposób wykorzystania istniejących stanowisk i pomieszczeń gospodarskich. Wysoki potencjał magazynowy i techniczny budynków wielofunkcyjnych stanowi zaplecze dla rozwoju różnorodnych form działalności rolniczej.
Produkcja rolnicza w gospodarstwach przeznaczona jest na samo zaopatrzenie. Produkty rolne na sprzedaż wytwarzane są na ogół w dużych gospodarstwach dzierżawionych z Agencji Własności rolnej Skarbu Państwa i gospodarstw specjalistycznych.


Plany i kierunki rozwoju

Cel do 2011: Dostosowanie struktur obszarów wiejskich i rolnictwa do warunków integracji z Unią Europejską z zachowaniem regionalnego charakteru produkcji rolniczej.


W świetle procesu integracji z UE, za kluczowe należy uznać skuteczne zrestrukturyzowanie lokalnego rolnictwa. Koncepcja rozwoju rolnictwa zakłada:

  • intensyfikację produkcji rolnej poprzez tworzenie dużych gospodarstw produkcyjnych i nowoczesnych gospodarstw specjalistycznych,

  • rozwój przetwórstwa rolnego,

  • zmniejszenie liczby gospodarstw małych, utrzymujących się jedynie z rolnictwa,

  • tworzenie gospodarstw ekologicznych i agroturystycznych,

  • zalesienie obszarów o słabych glebach (tereny w części Borów Tucholskich).

W ten sposób obok dużych, towarowych, wyspecjalizowanych gospodarstw rolnych i rozwoju zaplecza przetwórstwa rolno-spożywczego, licznie reprezentowane będą również gospodarstwa średniej wielkości utrzymujące się z produkcji rolnej i prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą natomiast mniejsze gospodarstwa będą przekwalifikowywać się w kierunku gospodarstw agroturystycznych lub zaniechają działalności rolniczej. Jednym z założeń Strategii rozwoju powiatu jest, aby w powiecie zaistniała silna jednostka odpowiedzialna za wspieranie i tworzenie warunków dla rozwoju przedsiębiorczości i pomocy w restrukturyzacji obszarów wiejskich.
Z punktu widzenia ochrony środowiska ważne będą działania prowadzące do minimalizacji wpływu gospodarki rolnej na środowisko i rozwoju infrastruktury ochrony środowiska obszarów wiejskich jak również działania edukacyjne rolników z zakresu stosowania zasad Kodeksu Dobrej Praktyki Rolniczej.

Selektywne powiększanie gospodarstw

W planach dotyczących rozwoju rolnictwa przewiduje się, w perspektywie długoterminowej, zmniejszenie liczby gospodarstw rolnych, których głównym źródłem utrzymania jest rolnictwo. Zmiany związane z wejściem Polski do Unii Europejskiej spowodują konieczność powiększania areału gospodarstw rolnych i nawiązania współpracy między nimi.
Zostanie zoptymalizowane stosowanie nawozów sztucznych i pestycydów. Integrowana produkcja i obowiązek atestacji sprzętu ochrony roślin oraz kontrola stosowania środków ochrony (przestrzeganie okresu karencji i prewencji) przyczynią się do zapewnienia zrównoważonego rozwoju rolnictwa


Nowoczesne oraz tradycyjne metody gospodarowania

Duże rozdrobnienie i niekorzystna struktura gospodarstw rolnych będzie wymagała przekształceń prowadzących do powiększenia indywidualnych gospodarstw produkcyjnych i tworzenia gospodarstw nowoczesnych, zmechanizowanych, o wyspecjalizowanym kierunku produkcji. Współpraca między rolnikami zmierzać będzie do tworzenia związków gmin w celu regulacji rynku rolnego, tworzenia wspólnych programów pomocowych.
Zachowanie wartości przyrodniczych uzależnione jest od tradycyjnych metod gospodarowania, opartego o gospodarstwa małe, prowadzone indywidualnie, bądź współpracujące między sobą. Równocześnie promowany będzie rozwój rolnictwa ekologicznego i agroturystyki. Taki system związany jest ze stosowaniem małych ilości nawozów sztucznych i środków ochrony roślin, bądź w przypadku rolnictwa ekologicznego - stosowaniem tylko i wyłącznie naturalnych nawozów i biologicznych środków ochrony.


Aby gospodarstwa małe mogły wytrzymać konkurencję silnych ekonomicznie gospodarstw dużych, muszą być prowadzone w sposób nowoczesny, przy uwzględnieniu dobrej współpracy między nimi. W strukturze współpracy, właściciele tych gospodarstw muszą określić system wspólnego używania maszyn, urządzeń oraz organizacji rynku zbytu.


Rozwój rolnictwa ekologicznego

W najbliższych latach, z jednej strony zmniejszy się ilość małych tradycyjnych, rodzinnych gospodarstw rolnych, z drugiej strony wzrost świadomości ekologicznej społeczeństwa spowoduje, że coraz silniej popierane będzie rolnictwo ekologiczne dające szansę małym gospodarstwom rolnym. Atutem dla rozwoju rolnictwa ekologicznego jest niewielkie skażenie środowiska naturalnego, szczególnie gleb i dobre warunki do stosowania naturalnych metod produkcji. Rolnictwo ekologiczne, zwłaszcza połączone z turystyką stanie się szansą dla rolników. Ważna stanie się wzajemna współpraca rolników, między sobą i konsumentami w produkcji i dystrybucji produktów rolnych. Rolnicy zajmujący się rolnictwem ekologicznym powinni tworzyć grupy producenckie, produkujące żywność o jednakowych parametrach. Aby wspomóc rozwój tej nowej formy rolnictwa, musi być zorganizowana sieć dystrybucji zdrowej żywności. Zharmonizowanie rolnictwa ekologicznego z przyjaznym dla środowiska przetwórstwem będzie ważnym czynnikiem podnoszenia efektywności samego rolnictwa, poprzez pełniejsze wykorzystanie walorów ziemi, tworzenie miejsc pracy i aktywizację zawodową osób zamieszkałych na terenach wiejskich.
Lokalna baza surowców stanie się jednocześnie podstawą dla rozwoju przetwórstwa rolno-spożywczego.


Poprawa struktury jakościowej, wartości przyrodniczej i gospodarczej użytków rolnych

Rewaloryzacja użytków rolnych będzie prowadzić do podwyższenia ich wartości przyrodniczej i gospodarczej, jak również przyczyni się do poprawy struktury jakościowej gruntów. Systematycznie wyłączane będą z użytkowania rolniczego grunty marginalne – V i VI klasy. Z drugiej strony, ochronie podlegać będą grunty klasy II-III oraz grunty na glebach pochodzenia organicznego, nieużytki organiczne i oczka wodne.
Dążyć się będzie do jak największego zróżnicowania środowiska przyrodniczego poprzez ochronę terenów podmokłych: szuwarów, oczek śródpolnych itp., kształtowanie miedz śródpolnych.
Systematycznie prowadzone będą zalesienia gruntów klasy V i VI, co wpłynie korzystnie na środowisko ze względu na poprawę bilansu wodnego i przeciwdziałanie erozji.

Rozwój infrastruktury technicznej

Rozwój infrastruktury technicznej, głównie budowa kanalizacji, oczyszczalni ścieków, sieci wodociągowej, obiektów gospodarki odpadami będzie niezbędny dla prawidłowego funkcjonowania gospodarstw rolnych i poprawy życia mieszkańców obszarów wiejskich. Największe potrzeby dotyczą gospodarki ściekowej. Dla zrealizowania niezbędnych inwestycji konieczne będzie wsparcie z funduszy unijnych i budżetowych.
Ważną potrzebą jest systematyczna modernizacja i odbudowa systemów melioracji podstawowej.
Rozwój infrastruktury spowoduje nie tylko podniesienie poziomu życia mieszkańców gminy, ale również uczyni teren gminy atrakcyjnym dla potencjalnych inwestorów i zwiększy możliwość wykorzystania obszarów wiejskich dla rozwoju turystyki, w tym agroturystyki.


Produkcja roślin energetycznych

Szansę dla rozwoju małych i średnich przedsiębiorstw stwarza produkcja specjalnych roślin na cele energetyczne. Dają one możliwość pozyskania biopaliw, wykorzystania mniej urodzajnych gleb (Bory Tucholskie) oraz szerokiego wykorzystania produktów na cele przemysłowe.

Ochrona starych odmian drzew owocowych


Od 1996 r. Na terenie Zespołu Parków Krajobrazowych Chełmińskiego i Nadwiślańskiego (dawniej Parku Krajobrazowego Doliny Dolnej Wisły) rozpoczęto realizację programu „Ochrona in situ i ex situ starych odmian drzew owocowych”, rozszerzonego od 2001 r. o przywracanie tradycyjnych metod przetwórstwa. Celem realizowanego projektu jest :

  • zachowanie różnorodności biologicznej w ekosystemach rolniczych poprzez ochronę in situ rosnących tu niegdyś starych odmian drzew owocowych (szczególnie jabłoni),

  • utrzymanie starych odmian drzew jako rezerwy genetycznej, rozmnażanie i przekazywanie ich do nasadzeń w szkółkach, w sadach przydomowych i zagrodach agroturystycznych oraz do celów hobbystycznych,

  • włączenie społeczności lokalnej do działalności na rzecz ochrony zasobów genowych, upowszechnienie wiedzy na temat walorów przyrodniczych i kulturowych starych sadów,

  • odtworzenie, kontynuowanie tradycyjnych metod przechowywania i przetwarzania owoców,

  • tworzenie miejsc pracy.


Właściwe prowadzenie gospodarki rybackiej

Zasady chowu, hodowli i połowu ryb w powierzchniowych wodach śródlądowych oraz zasady ich ochrony, określa ustawa z dnia 18 kwietnia 1985 r. o rybactwie śródlądowym. W myśl tej ustawy – za chów ryb uważa się działania zmierzające do utrzymania i zwiększenia produkcji – za hodowlę uważa się chów połączony z doborem i selekcją w celu zachowania i poprawienia wartości użytkowej ryb.
W ostatnich latach powstało szereg stawów hodowlanych przy nieruchomościach i gospodarstwach rolnych. Prowadzona jest również gospodarka rybacka na jeziorach będących własnością Skarbu Państwa.
Stawy hodowlane, zarówno przepływowe dla drapieżników jak i napełniane sezonowo dla białej ryby wpływają na stan i jakość wód. Zarówno duży pobór wody na wiosnę w celu napełnienia stawu jak i jesienny zrzut wody, mogą prowadzić do zakłóceń ekosystemów. Dodatkowo woda spuszczana na jesień zanieczyszczona jest mułami i odchodami co prowadzi do wzrostu fosforanów i ma negatywny wpływ na jakość wody. W przypadku stawów przepływowych czynnikiem mogącym ujemnie wpływać na jakość wód jest pokarm dla ryb. Używanie niewłaściwego z punktu widzenia ochrony środowiska pokarmu typu odpadki mięsne, preparaty może prowadzić do wzrostu ilości azotanów w wodzie.
Na terenie gminy prowadzona jest również gospodarka rybacka na jeziorach. Prowadzenie zrównoważonej gospodarki rybackiej wymaga wyznaczenia miejsc do budowy przepławek w miejscach gdzie migrację ryb utrudniają zastawki, przegrody itp.
Ważne będzie również przestrzeganie przez użytkowników wód wymogów prowadzenia racjonalnej gospodarki rybackiej określonych w pozwoleniach wodnoprawnych.
Jest to istotne ze względu na obserwowany w wielu rejonach kraju zanik ryb drapieżnych, co powoduje, ze w jeziorach biomasę ryb stanowią licznie występujące gatunki, takie jak płoć, leszcz i karp, których około połowa ginie śmiercią naturalną dając dużą dawkę substancji organicznych sprzyjających procesom eutrofizacji. Występowanie ryb drapieżnych pełni ważna rolę w obiegu energii i materii w środowisku wodnym. Ryby stanowią końcowe ogniwo łańcucha pokarmowego, a ich pozyskiwanie jest najbardziej sensowną forma eliminacji nadmiaru materii organicznej w ciekach wodnych. Jednym ze środków zaradczych, rekompensującym chociaż w części poniesione straty związane z odwadnianiem terenów rolnych, osuszaniem bagien i torfowisk , prostowaniem koryt rzecznych , eksploatacja zasobów wodnych dla celów energetycznych jest renaturyzacja rzek. Jednocześnie z renaturyzacją rzek powinno być prowadzone zarybianie i czynna ochrona wód przed kłusownictwem.


Główne zagrożenia środowiska i kierunki działań minimalizujących zagrożenia


Główne zagrożenia środowiska

  • nieuporządkowany system melioracji

  • zanieczyszczenia obszarowe

  • niewłaściwe użytkowanie gruntów podatnych na erozję wodną i wietrzną

  • chemizacja i intensyfikacja rolnictwa

  • niewłaściwie prowadzona hodowla ryb


Kierunki działań minimalizujących zagrożenia

  • działania na rzecz edukacji rolników w tym wdrażanie „Kodeksu dobrych praktyk rolniczych”

  • rozwój rolnictwa ekologicznego

  • modernizacja i odbudowa systemów melioracyjnych

  • poprawa struktury jakościowej i wartości przyrodniczej użytków rolnych

  • kontrola przestrzegania przez właścicieli tuczarni ryb pozwoleń wodno-prawnych



2.1.3. Przemysł.


Stan wyjściowy

Na terenie gminy Jeżewo dominuje produkcja i przetwórstwo mięsne. Ważną rolę odgrywa też przemysł bazujący na zasobach surowca drzewnego. Większość instytucji przemysłowych skupiona jest w dwóch największych miejscowościach – Jeżewie i Laskowicach.
Firmy działające na terenie gminy związane są z szeroko pojętymi usługami, branżą stolarki meblowej, branżą papierniczą, branżą przetwórstwa: mięsnego, paszowego, produkcja rolną i zwierzęcą.
Do najważniejszych zakładów przemysłowych na terenie gminy należą:

  • Ferma Tuczu Trzody Chlewnej w Krąplewicach i Mieszalnia Pasz Krąplewice

  • Zakład Przetwórstwa Mięsnego „PROSIACZEK” w Krąplewicach

  • Masarnia w Laskowicach

  • stolarnia w Laskowicach

  • Gminna Spółdzielnia „SCH” w Jeżewie (magazyny zbożowe)

  • Gminna Spółdzielnia „SCH” w Jeżewie (środki ochrony roślin)

  • RSUH „Borowiak” (obsługa rolna)

  • SPR „OSNOWO”


Plany i kierunki rozwoju

Cel do 2011: Modernizacja istniejących zakładów przemysłowych i rozwój nowoczesnych sektorów przemysłowych o zminimalizowanym oddziaływaniu na środowisko oraz, stworzenie warunków do rozwoju małych i średnich przedsiębiorstw ze szczególnym uwzględnieniem branży rolno-spożywczej(mięsnej), drzewnej i papierniczej

Restrukturyzacja istniejących zakładów

Zaostrzenie wymogów ekologicznych i wzrost konkurencyjności rynku stawia zakłady przed koniecznością restrukturyzacji. Z punktu widzenia ochrony środowiska ważne będą wszystkie działania zmierzające do zminimalizowania wpływu przedsiębiorstwa na środowisko.


Dalszy rozwój przemysłu rolno-spożywczego i drzewnego

W miarę rozwoju wyspecjalizowanego rolnictwa jak również rolnictwa ekologicznego, istotny będzie rozwój przemysłu związanego z rolnictwem: przetwórstwo mięsa, mleka, zbóż, wytwarzanie pasz, przetwórstwo owoców i warzyw. Rynkiem zbytu dla tej branży przemysłu będą miasta powiatu świeckiego jak również częściowo Trójmiasto, Bydgoszcz i Grudziądz.
Kolejnym, bardzo ważnym źródłem rozwoju przemysłu jest lokalna baza surowcowa w postaci lasów. Przetwórstwo drewna to działalność prowadzona na szeroką skalę nie tylko w gminie Jeżewo, ale i całym powiecie, jednak nie w pełni pokrywająca możliwości jakie dają lokalne zasoby surowca. Różne profile działalności zakładów przemysłu drzewnego zaspokajają zapotrzebowanie na szeroki asortyment produktów drewnopochodnych, a jednocześnie stwarzają możliwości współpracy pomiędzy poszczególnymi placówkami na kolejnych etapach obróbki drewna. Daje to pełną możliwość dalszego rozwoju przemysłu drzewnego w powiecie przy systematycznym zwiększaniu wydajności produkcji.


Aktywność zakładów na rzecz ochrony środowiska

Zakłady przemysłowe w coraz większym stopniu ponosić będą odpowiedzialność za ochronę środowiska. Zadania z tym związane nie będą ograniczać się do naprawy zaistniałych szkód i spełnienia wymogów zdefiniowanych w pozwoleniach na korzystanie ze środowiska ale będą zmierzać do zapobiegania powstawaniu negatywnych oddziaływań i szkód w środowisku. Respektowanie zasady zrównoważonego rozwoju w przemyśle jest jednym z warunków skutecznej realizacji polityki ekologicznej państwa. Osiągnięcie celów polityki ekologicznej nie będzie możliwe bez aktywnego włączenia się przedsiębiorstw przy jednoczesnym zewnętrznym wsparciu finansowym i merytorycznym w spełnianiu obligatoryjnych wymagań. Jednym z koniecznych działań będzie dostosowanie się zakładów do tzw. zintegrowanych pozwoleń, obejmujących wszystkie elementy środowiska (zgodnie z Dyrektywą IPPC). Na terenie gminy do zakładów, dla których wymagane jest uzyskanie pozwolenia zintegrowanego zalicza się Spółdzielnia Produkcji Rolnej Osnowo – Ferma Tuczu Trzody Chlewnej Krąplewice, 86-130 Laskowice Pom.

Istotne będzie podejmowanie przez przedsiębiorstwa dobrowolnych działań na rzecz środowiska jak również upowszechnienie systemów zarządzania środowiskowego.

W systemach zarządzania środowiskowego zwracana jest uwaga na:

  • oszczędne korzystanie z surowców,

  • stosowanie surowców ekologicznych,

  • energochłonność i wodochłonność,

  • prewencję odpadów,

  • systemy rejestracji emisji i zużywanych surowców,

  • efektywne procesy produkcyjne.


    Cechą zarządzania środowiskowego jest włączenie środowiska i jego ochrony do celów strategicznych firmy i przypisanie tych zagadnień do kompetencji zarządu firmy. Idea ta jest realizowana poprzez wprowadzanie systemów zarządzania środowiskiem (systemy sformalizowane - np. normy ISO 14 000 EMAS, lub niesformalizowane - np. Program Czystszej Produkcji). Powinny być prowadzone działania inspirujące firmy do starań o wprowadzenie systemu zarządzania środowiskowego, wskazujące na niewątpliwe korzyści wynikające z jego wprowadzenia.

W późniejszym etapie należy poszukiwać sposobu jak włączyć system zarządzanie środowiskowego w pozwolenia wydawane przez Wojewodę lub Starostę dla zakładów zlokalizowanych w całym powiecie świeckim. Takie podejście jest zgodne z polityką Unii Europejskiej, która poleca systemy zarządzania środowiskowego jako wyraz własnej odpowiedzialności przemysłu za sprawy środowiskowe.

Wspomniane systemy zarządzania środowiskowego polecane są również dla zakładów gospodarki komunalnej oraz instytucji publicznych, w tym Starostwa Powiatowego i Urzędu Gminny.


Główne zagrożenia środowiska i kierunki działań minimalizujących zagrożenia


Główne zagrożenia środowiska

  • emisja zanieczyszczeń do powietrza,

  • nadzwyczajne zagrożenia środowiska

  • ścieki

  • odpady przemysłowe

  • emisja hałasu

  • degradacja powierzchni ziemi


Kierunki działań minimalizujących zagrożenia

  • większa aktywność zakładów na rzecz ochrony środowiska

  • rozwój przemysłu przyjaznego środowisku

  • wprowadzanie technologii mało i bezodpadowych

  • właściwe gospodarowanie terenami przemysłowymi



2.1.4. Turystyka i rekreacja.


Stan wyjściowy

Turystyka i rekreacja z uwagi na dogodne uwarunkowania środowiskowe i klimatyczne tej części regionu, w której położony jest gmina Jeżewo są szczególnie istotną, choć nie w pełni jeszcze rozwiniętą gałęzią tutejszej gospodarki. Do podstawowych zalet gminy predysponujących do rozwoju turystyki i rekreacji należą:

  • kultura przyrodnicza Borów Tucholskich i wysoczyznowy krajobraz powiatu świeckiego (Wysoczyzna Świecka i przylegający do niej od strony północnej fragment Borów Tucholskich),

  • duży udział lasów, a także terenów nie narażonych na uciążliwości wywoływane przez przemysł i komunikację samochodową

  • obecność jezior.

Położenie gminy w Borach Tucholskich (zwarty kompleks leśny od strony północnej i wschodniej) a zarazem nad jeziorami Stelchno i Laskowickim, zapewnia dogodne warunki wypoczynku indywidualnego. Walory turystyczne gminy wzbogaca kilka obiektów zabytkowych, m.in. klasycystyczny kościół w Jeżewie, park dworski i neogotycki pałac w Laskowicach oraz późnoklasycystyczny zespół dworsko-pałacowy w Taszewie.

Zapoznaniu się z bogactwem przyrodniczym i kulturowym regionu sprzyja sieć szlaków turystycznych: pieszych i rowerowych.


Ze względu na jeziora i tereny leśne teren gminy służy uprawianiu takich form wypoczynku jak: zbieractwo, wędkarstwo, myślistwo.

Miejsca najbardziej znane i powszechnie odwiedzane przez turystów nastawionych na aktywny wypoczynek to Wdecki Park Krajobrazowy, Wschodni Obszar Chronionego Krajobrazu Borów Tucholskich, okolice jeziora j.Stelchno i inne.


Mimo tak interesującej oferty dla odwiedzających , gmina Jeżewo, jak i cały powiat świecki dla dalszego rozwoju, potrzebuje szeroko rozumianej infrastruktury turystycznej. Brakuje taniej bazy noclegowej jak np. schroniska młodzieżowe, motele mało jest również kąpielisk strzeżonych, campingów itp.


Plany i kierunki rozwoju

Cel do 2011: Dynamiczny rozwój turystyki poprzez optymalne wykorzystanie walorów przyrodniczych gminy i powiatu, przy pełnej ochronie przyrody i krajobrazu.

Misja powiatu świeckiego zakłada wykorzystanie walorów środowiskowych i odrębności kulturowej Ziemi Świeckiej oraz dynamiczny rozwój turystyki na terenie powiatu. Również w Strategii rozwoju gminy Jeżewo zapisane są cele i kierunki związane z rozwojem turystyki:


„Cel 1.3. Rozwój usług, transportu i turystyki.

Z a d a n i a:

  • Poszerzenie oferty usług kultury masowej o znaczeniu regionalnym.

  • Rozbudowa i wykorzystanie rekreacyjne terenów zielonych i jezior, jako możliwości zagospodarowania i wypoczynku.

  • Pozyskanie inwestora celem wzmocnienia sektora nowych usług turystycznych przy pełnym zagospodarowaniu zasobów.

  • Poszerzenie funkcji turystycznych obszarów leśnych i obrzeży jezior.

  • Stworzenie sieci tras turystyki rowerowej.”


Ze względu na różnorodność krajobrazu teren gminy predysponowany jest do rozwoju kilku funkcji w obrębie funkcji turystyczno-rekreacyjnej. Są to:

  • turystyka kwalifikowana: rowerowa, konna, wodna, dla której rozwoju predysponowane są tereny jeziorne oraz rozległe tereny leśne,

  • agroturystyka mająca podstawy rozwoju szczególnie na obszarach pojeziernych, w pobliżu kompleksów leśnych,

  • turystyka pobytowa oparta na wysokich walorach przyrodniczych i ciekawych zasobach kulturowych (wypoczynek pobytowy).


Warunkiem niezbędnym dla rozwoju tych funkcji będzie poprawa jakościowej oferty turystycznej, polegająca na:

  • rozbudowie i modernizacji infrastruktury ośrodków wypoczynkowych,

  • uporządkowaniu stanu sanitarnego ośrodków wypoczynkowych oraz punktów obsługi turystycznej,

  • rozbudowaniu i modernizacji systemu odprowadzania ścieków,

  • uporządkowaniu gospodarki odpadami,

  • zwiększeniu dostępności komunikacyjnej poprzez modernizację i rozbudowę dróg.

Turystyka przyjazna środowisku

Wiele, szczególnie leśnych terenów, o wysokich walorach przyrodniczych jest szansą dla rozwoju turystyki przyjaznej środowisku lub turystyki harmonijnej (z zasobami środowiska) czyli ekoturystyki. Podstawową ideą popierającą koncepcję ekoturystyki jest mniejsze zaangażowanie kapitału zagranicznego. Większy nacisk kładziony będzie na rozwój lokalny i marketing wakacyjny. Przykładem mogą być hotele należące do lokalnego właściciela, wybudowane przez lokalnych pracowników z lokalnego materiału, w których turystom serwuje się lokalnie wytworzoną żywność i napoje oraz dysponuje się dobrze przeszkolonymi lokalnymi przewodnikami. Powstawanie gospodarstw agroturystycznych będzie dla indywidualnych rolników alternatywą poszukiwania innych źródeł dochodu.


Jeżewo należy od 1996 roku do Związku Miast i Gmin Zlewni Wdy. Związek ten zrzesza gminy z terenu woj. pomorskiego i kujawsko-pomorskiego. Celem tego związku jest wspólna polityka środowiskowa mająca na celu ochronę i kształtowanie środowiska dorzecza rzeki Wdy oraz dążenie do jej zrównoważnego rozwoju poprzez min. : podejmowanie wspólnych przedsięwzięć z zakresu ochrony środowiska i krajobrazu stanowiących podstawę do rekreacji oraz turystyki krajowej i zagranicznej. W tym celu w 2001 roku została opracowana „Strategia zrównoważnego rozwoju obszaru zlewni rzeki Wdy do 2020 roku”, której częścią składową jest „Program ochrony środowiska obszaru zlewni rzeki Wdy”. Każda gmina będąca członkiem Związku oprócz programu ogólnego posiada również program dotyczący swojej gminy.

W ramach działalności Związku prowadzone są szkolenia, kursy agroturystyczne, spotkania organizacyjne, seminaria jak również promocja istniejących gospodarstw w formie folderów, ulotek itp.

Dla uatrakcyjnienia bazy agroturystycznej konieczne stanie się wyposażenie gospodarstw w sprzęt do pływania, wędkowania i uprawiania czynnych form turystyki. Przemyślany rozwój ekoturystyki będzie się przyczyniał do zdrowego spędzenia czasu wolnego jak również do ochrony środowiska naturalnego i kulturowego.


Dalszy rozwój turystyki kwalifikowanej

Na terenie gminy, jak i całego powiatu świeckiego istnieją warunki do rozwoju różnych form turystyki kwalifikowanej. Odrębność i różnorodność krajobrazowa gminy i powiatu świeckiego oraz lokalizacja parków krajobrazowych i obszarów chronionego krajobrazu, mała odległość do miejsc o wysokich walorach przyrodniczych sprawiają, że istotne będzie sprecyzowanie rodzajów rozwijanej turystyki. Powinno być ono poprzedzone dokładną analizą istniejącego zaplecza, zainteresowań turystów, dostosowaniem oferty turystycznej do klienta.
W ostatnich latach obserwuje się modę na uprawianie aktywnej turystyki. Jest to widoczne również na terenie całego powiatu świeckiego. Dlatego niezbędne stanie się wyznaczanie kolejnych szlaków turystycznych, ścieżek rowerowych, konnych, szlaków kajakowych oraz właściwe ich zagospodarowanie: wyznaczenie miejsc odpoczynku i biwakowania, uzupełnienie oznakowania. Na terenach jeziornych tworzone będą warunki do uprawiania żeglarstwa.
Wykorzystywana będzie już w pewnym stopniu istniejąca baza rozwoju turystyki konnej poprzez organizowanie takich form wypoczynku jak: wczasy w siodle, obozy konne.
Teren gminy Jeżewo i całego powiatu daje również perspektywy dla rozwoju turystyki łowieckiej. Partnerami będą tu nadleśnictwa i posiadana przez nie baza noclegowa.


Rozwój infrastruktury towarzyszącej turystyce

Aby rozwój turystyki w jak najmniejszy sposób oddziaływał na środowisko naturalne regionu należy przystosować istniejące obiekty do intensywnego wykorzystania okresowego. W tym celu konieczna będzie rozbudowa infrastruktury technicznej (kanalizacji, oczyszczalni ścieków, zagospodarowanie odpadów stałych). Powstawać będą również nowe obiekty sportowe i rekreacyjne.
Z zagospodarowania rekreacyjnego wykluczane będą strefy szczególnie wrażliwe jak np. otoczenia jezior bezodpływowych.
Do powstawania nowych obiektów będą wyznaczane obszary selektywnie wybrane, odpowiednio przygotowane, o wysokim standardzie uzbrojenia. Akceptacja ich budowy będzie zależna od spełnienia wymogów ochrony środowiska i krajobrazu. Ważne będzie dostosowanie przyszłego budownictwa do wymagań architektonicznych, wynikających z planu zagospodarowania przestrzennego, istniejącej zabudowy i warunków krajobrazowych. Istotnym zagadnieniem jest modernizacja dróg dojazdowych do obiektów turystycznych, budowa parkingów i miejsc postojowych. Remont nawierzchni dróg przyczyni się do wzrostu ilości turystów odwiedzających tak ciekawe tereny jak np. Bory Tucholskie, Wdecki Park Krajobrazowy, Zespół Parków Krajobrazowych Chełmińskiego i Nadwiślańskiego. Lepszy stan dróg przyczyni się do dalszego inwestowania w rozwój działalności agroturystycznej.
Nowe obiekty powstawać będą wzdłuż budowanej autostrady A-1. W strefie oddziaływania autostrady powstaną ośrodki obsługi tranzytowego ruchu turystycznego: ośrodki noclegowe, gastronomiczne, informacji turystycznej. Będzie to również możliwość zainteresowania odwiedzających ofertą turystyczną Ziemi Świeckiej i Borów Tucholskich.


Główne zagrożenia środowiska i kierunki działań minimalizujących zagrożenia


Główne zagrożenia środowiska

  • infrastruktura techniczna nie spełniająca wymogów ochrony środowiska

  • wzrastająca liczba turystów szczególnie zmotoryzowanych

  • zaśmiecanie i niszczenie miejsc o dużych walorach przyrodniczych

  • „dzikie zagospodarowywanie” obszarów cennych przyrodniczo


Kierunki działań minimalizujących zagrożenia

  • przestrzeganie wymagań ochrony środowiska w odniesieniu do nowo powstających obiektów turystycznych i rekreacyjnych

  • selektywny dostęp do terenów cennych przyrodniczo, w tym ochrona cennych terenów przed przeinwestowaniem

  • rozwój ścieżek rowerowych, szlaków pieszych i konnych

  • odpowiednie zapisy w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego eliminujące dzikie zagospodarowywanie obszarów cennych przyrodniczo

  • edukacja ekologiczna mieszkańców



2.1.5. Osadnictwo.


Stan wyjściowy

Liczba mieszkańców w gminie wynosi 7.832 to jest 7,7% ogółu mieszkańców powiatu (28 miejsce na 127 gmin województwa). Wielkość zaludnienia to 50 mieszk./km2, a na obszarach bezleśnych wynosi 108 osób/km2 (6 miejsce na 127 gmin województwa). Największą liczbę ludności posiada miejscowość Laskowice (2.507) oraz Jeżewo (1.769). Przewiduje się, że do 2015 r. liczba mieszkańców kształtować się będzie na poziomie 8.500 osób. W najbliższych latach wzrośnie liczba grupy – 20 -29 latków i tym samym zwiększy się liczba mieszkańców w wieku produkcyjnym.
W skład gminy wchodzi 14 sołectw (Belno, Białe, Buczek, Ciemniki, Czersk Świecki, Dubielno, Jeżewo, Krąplewice, Laskowice, Osłowo, Pięćmorgi, Piskarki, Taszewo, Taszewskie Pole). Liczba miejscowości – 20.
Sieć osadniczą gminy należy uznać za mocno skoncentrowaną. Dwie największe wsie Laskowice i Jeżewo skupiają łącznie 54,3% mieszkańców. Polowa wsi liczy poniżej 150 osób z czego cztery poniżej 100. Koncentracja mieszkańców w największych wsiach jest zjawiskiem bardzo korzystnym, ponieważ ułatwia wyposażenie ich w infrastrukturę techniczną i powoduje zwiększenie dostępności do obiektów infrastruktury społecznej, co wpływa na poprawę jakości życia.
Układ przestrzenny poszczególnych miejscowości jest zróżnicowany. Przeważającym typem wsi są wielodrożnice np. Jeżewo. Dominująca formą zabudowy jest mieszkalnictwo jednorodzinne oraz rolnicze zagrodowe.
W gminie Jeżewo znajduje się 1779 mieszkań, z czego 1225 stanowią domy jednorodzinne prywatnych właścicieli i inne formy własności.
Pod względem wieku w gminie dominują mieszkania wybudowane w latach 1976-1990.

Wśród czynników stanowiących barierę dla dalszego rozwoju osadnictwa należy wymienić:

  • warunki przyrodnicze, zwłaszcza obecność zwartych kompleksów leśnych Borów Tucholskich,

  • brak utwardzonych dróg,

  • słabo rozwinięta infrastruktura techniczna (sieć kanalizacyjna),

  • nieuregulowana gospodarka odpadami.


Plany i kierunki rozwoju

Cel do 2011: Zachowanie ładu przestrzennego i funkcjonalnego z jednoczesnym podniesieniem jakości życia mieszkańców przy uwzględnieniu istniejących walorów kulturowo- krajobrazowych


Zapewnienie dostępu do terenów turystyczno-rekreacyjnych

Łatwy dostęp do terenów o dużych walorach turystycznych ma istotne znaczenie dla dalszego rozwoju ruchu turystycznego. Modernizacja i budowa nowych dróg, szczególnie na terenie Borów Tucholskich wpłynie na powiększenie liczby turystów polskich i zagranicznych. Korzyści odniosą również mieszkańcy, właściciele gospodarstw agroturystycznych itp. Sieci komunikacyjnej powinna towarzyszyć infrastruktura w postaci parkingów samochodowych i rowerowych, miejsc postojowych, obiektów małej gastronomii.

Wyposażenie obszarów wiejskich w pełną infrastrukturę techniczną

Wyrównywanie wieloletnich zapóźnień w rozwoju infrastruktury, szczególnie obszarów
wiejskich jest jednym z zadań sformułowanych w Strategii rozwoju powiatu świeckiego. Rozwój ten musi być ukierunkowany na spełnienie wymagań ochrony środowiska w zakresie jakości poszczególnych jego elementów.
Na terenie gminy szczególnie istotne będzie dalsze porządkowanie gospodarki wodno-ściekowej poprzez rozbudowę sieci kanalizacyjnej i rozbudowę sieci wodociągowej. Kolejnym ważnym elementem jest ograniczanie emisji niskiej dzięki stopniowemu przechodzeniu gospodarstw indywidualnych na ekologiczne nośniki energii cieplnej (ekobioza, gaz ziemny i płynny).
Kontynuowanie przedsięwzięć związanych z rozbudową i modernizacją wyposażenia w infrastrukturę musi być zgodne z założeniami wynikającymi ze studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego poszczególnych miast i gmin.
Dzięki postępom w rozwoju infrastruktury technicznej podniesie się poziom życia mieszkańców, wzrośnie atrakcyjność gminy, jak i całego powiatu zarówno dla inwestorów jak i potencjalnych nowych mieszkańców, wzrośnie popyt na usługi turystyczne i agroturystyczne.

Udział społeczeństwa

Główną rolę w podejmowaniu działań zmierzających do poprawy warunków życia mieszkańców odgrywają sami mieszkańcy, ich zaangażowanie w problemy środowiska naturalnego, świadomość ekologiczna i chęć wprowadzania zmian służących poprawie jakości życia.

Zagadnienie to nabrało większego znaczenia po wejściu w życie ustawy „Prawo ochrony środowiska” określającej zasady:

  • udostępniania informacji o środowisku,

  • udziału społeczeństwa w postępowaniu w sprawie ochrony środowiska,

  • postępowaniu w sprawie oceny oddziaływania na środowisko.

Jak już wcześniej wspomniano udział mieszkańców w działaniach na rzecz ochrony środowiska zależy od stanu ich świadomości ekologicznej. Stąd ważne jest inicjowanie i wspieranie przez władze gminy i powiatu działań zmierzających do podniesienia świadomości ekologicznej mieszkańców w celu rozbudzenia współodpowiedzialności w procesie rozwiązywania procesów ekologicznych.
Działania edukacyjne powinny być skierowane nie tylko do dzieci i młodzieży ale również do osób dorosłych, a formy i metody edukacji odpowiednio przystosowane do odbiorców.


Główne zagrożenia środowiska i kierunki działań minimalizujących zagrożenia


Główne zagrożenia środowiska


  • emisja niska

  • ścieki

  • odpady komunalne

  • rozproszenie zabudowy

  • zabudowa terenów wolnych często kosztem terenów zielonych


Kierunki działań minimalizujących zagrożenia


  • zmiana systemu ogrzewania: wprowadzanie ekologicznych nośników energii (gaz ziemny, gaz płynny, biopaliwa, ), wprowadzanie niekonwencjonalnych źródeł energii (wiatr, słońce)

  • ustawiczne porządkowanie gospodarki ściekowej i odpadowej

  • właściwa polityka zagospodarowania przestrzennego

  • ochrona istniejących i tworzenie nowych enklaw zieleni wśród zabudowy

  • edukacja ekologiczna mieszkańców

2.2. Aktywizacja rynku na rzecz ochrony środowiska

Istotnym wsparciem ochrony środowiska jest aktywizacja rynku do działań na rzecz ochrony środowiska prowadząca do tworzenia tzw. zielonych miejsc pracy (zwłaszcza w rolnictwie, turystyce, leśnictwie i ochronie przyrody, odnawialnych źródłach energii, wykorzystania odpadów), rozwoju produkcji urządzeń służących ochronie środowiska bądź produkcji towarów przyjaznych środowisku.
Proponuje się, aby powiatowe i gminne władze samorządowe w porozumieniu z władzami wojewódzkimi przygotowały konkretny program tworzenia zielonych miejsc pracy. Kierunki działań to:

Wspieranie powstawania tzw. zielonych miejsc pracy, w tym przygotowanie programu ich tworzenia.
Promocja firm lokalnych produkujących urządzenia ochrony środowiska.

2.3. Edukacja ekologiczna


2.3.1. Stan wyjściowy.

Jednym z podstawowych warunków realizowania polityki ochrony środowiska jest włączenie w nią całego społeczeństwa. Wiąże się to z potrzebą zmiany podejścia do spraw rozwoju gospodarczego, przewartościowania hierarchii potrzeb i zrozumienia czym jest dla człowieka przyroda i środowisko, w którym przebywa. Stąd konieczność możliwie wszechstronnej edukacji ekologicznej zarówno wśród dzieci i młodzieży jak i dorosłych oraz różnych grup zawodowych.
Na terenie gminy działalność edukacyjna prowadzona jest w następujących formach działania:

  • Teoretyczno-praktycznej – szkolna edukacja ekologiczna,

  • Poznawczej – czynny udział w kształtowaniu środowiska,

  • Popularyzacyjnej – imprezy, festyny, konkursy.

    Jednostkami biorącymi udział w kształtowaniu świadomości ekologicznej społeczeństwa są: Starostwo Powiatowe, Urząd Gminy, nadleśnictwa i szkoły oraz parki krajobrazowe.

Działania w zakresie edukacji ekologicznej podejmowane przez Starostwo Powiatowe maja charakter zajęć stałych. Należą do nich:

  • prelekcje dla uczniów wszystkich szkół podstawowych, gimnazjalnych i średnich w powiecie na tematy wybrane przez nauczycieli lub zaproponowane przez SP, z zakresu ochrony powietrza, wody, gleb, gospodarki odpadami, itp.,

  • dofinansowanie konkursów, akcji, imprez organizowanych przez szkoły w zakresie ochrony środowiska,


Działania podejmowane w z ramienia Urzędu Gminy są zróżnicowane, koncentrują się przede wszystkim na wspieraniu edukacji ekologicznej w szkołach, organizowaniu akcji sprzątania świata. Uczniowie szkół opiekują się gminnymi pomnikami przyrody.
Szczególne działania w zakresie edukacji ekologicznej podejmowane są w parkach krajobrazowych (Wdecki Park Krajobrazowy, Zespół Parków Krajobrazowych Chełmińskiego i Nadwiślańskiego). Formy edukacji są zróżnicowane, a najważniejsze z nich obejmują :

  • zajęcia edukacyjne organizowane w salach dydaktycznych lub w plenerze przybliżające walory przyrodnicze, krajobrazowe i kulturowe parków krajobrazowych,

  • wycieczki do rezerwatów znajdujących się na terenie parków krajobrazowych,

  • kilkudniowe warsztaty terenowe m.in. dla nauczycieli (np. „Sposoby tworzenia edukacyjnej ścieżki regionalnej”, Zespół Parków Krajobrazowych Chełmińskiego i Nadwiślańskiego),

  • warsztaty ekologiczne,

  • konkursy fotograficzne (np. „Cztery pory roku w Parku” – Wdecki Park Krajobrazowy),

  • konkursy –testy z wiedzy o ochronie przyrody oraz wiedzy o parkach krajobrazowych (np. „Przyroda regionu-ochrona środowiska” – Zespół Parków Krajobrazowych Chełmińskiego i Nadwiślańskiego),

  • akcje – konkursy (np. akcja „Czyste Bory” – koordynator Wdecki Park Krajobrazowy, akcja „Lato w Parkach”),

  • programy przyrodnicze w mediach oraz artykuły w prasie.

Parki Krajobrazowe w prowadzeniu edukacji ekologicznej, współpracują z nadleśnictwami, szkołami, samorządami, uczelniami i organizacjami pozarządowymi.. l


2.3.2. Cel średniookresowy i kierunki działań do 2011 roku

Podnoszenie stanu świadomości ekologicznej mieszkańców jest nie tylko potrzebą ale również warunkiem zapewniającym Polsce miejsce w zjednoczonej Europie. Konieczne jest rozwiązywanie problemów wywołanych urbanizacją, motoryzacją, nadmierną eksploatacją ekosystemów. Dbając o rozwój świadomości ekologicznej mieszkańców gminy, cel do 2011 roku sformułowano następująco:

Cel: Wykształcenie u mieszkańców postawy przyjaznej środowisku prowadzącej do oszczędnego gospodarowania i korzystania z zasobów środowiska przy jednoczesnej maksymalnej jego ochronie.

Cel ten wpisuje się w podstawowe cele sformułowane w Narodowej Strategii Edukacji Ekologicznej.
Należy zadbać aby został on osiągnięty zarówno wśród młodego pokolenia, jak i u ludzi dorosłych, pracujących, określonych grup zawodowych. Dlatego strategie realizacji ogólnego celu zogniskowano wokół dwóch zagadnień:

  • edukacja ekologiczna w szkolnictwie,

  • edukacja ekologiczna dorosłych.


Edukacja ekologiczna w formalnym systemie kształcenia

Formalny system kształcenia obejmuje wychowanie przedszkolne, szkolnictwo podstawowe i ponadpodstawowe oraz szkolnictwo wyższe.
Rozporządzenie MEN z dn. 15.02. 1999 dotyczące podstawy programowej kształcenia ogólnego określa podstawowe zadania szkoły w zakresie nauczania, umiejętności i pracy wychowawczej uwzględniając w nich działania mające na celu wzrost świadomości ekologicznej uczniów. Rozporządzenie to wprowadza również obok przedmiotów i bloków przedmiotowych realizację ścieżki międzyprzedmiotowej. Wymóg ten do 2003 roku obejmował tylko szkoły podstawowe i gimnazja, od 2003 roku obejmie również szkoły średnie. Jedną ze ścieżek interdyscyplinarnych jest edukacja ekologiczna. Tematyka ekologiczna stanowi element wielu przedmiotów a jej właściwa realizacja zależy przede wszystkim od zaangażowania nauczycieli, od ich znajomości najważniejszych problemów gminy i powiatu.

Jednym z głównych problemów w gminie jest emisja niska, gospodarka odpadami oraz gospodarka wodno-ściekowa. Stąd ważnym zadaniem jest wprowadzanie do programów szkolnych zagadnień związanych z edukacja ekologiczną ze szczególnym uwzględnieniem stosowania ekologicznych źródeł energii, selektywnej zbiórki odpadów, właściwej gospodarki wodno-ściekowej. Stosowanie przez nauczycieli metod aktywizujących i poszukujących: burza mózgów, karty pracy, projekty; zajęć terenowych opartych na bezpośrednim kontakcie ucznia z przedstawianą problematyką wykształci w uczniu umiejętność obserwacji, logicznego myślenia, kojarzenia, wyciągania wniosków. Zadaniem nauczyciela w szeroko pojętej edukacji ekologicznej jest:

  • kształtowanie u ucznia postawy odpowiedzialności za stan środowiska,

  • zachęcanie ucznia do prowadzenia własnych obserwacji, badań i analizy środowiska,

  • kształtowanie umiejętności rozwiązywania problemów zgodnie z posiadana wiedzą,

  • umożliwienie dzieciom i młodzieży podejmowania praktycznych działań na rzecz ochrony środowiska w ich otoczeniu.

    Nauczyciele podejmujący się realizacji zagadnień związanych z edukacją ekologiczną na terenie gminy powinni nie tylko współpracować między sobą tworząc wspólne Programy edukacji ekologicznej dla szkół gminy ale również kontynuować dotychczasową współpracę z instytucjami wspierającymi ich działalność:
  • Starostwo Powiatowe - organizowanie pogadanek, lekcji nt. ochrony środowiska, współorganizowanie konkursów, festynów, wycieczek, finansowanie nagród,

  • wydziały Urzędu Gminy zajmujące się ochroną środowiska - pomoc finansowa, współorganizowanie konkursów, festynów,

  • Centrum Edukacji Ekologicznej w Bydgoszczy - szkolenia, konferencje, doradztwo,

  • Zakłady Gospodarki Komunalnej - pomoc w organizowaniu wycieczek na składowiska odpadów, do oczyszczalni ścieków, kotłowni lokalnych

  • Nadleśnictwa - pomoc w organizowaniu zajęć terenowych dla uczniów i nauczycieli, organizowanie lekcji, prelekcji, dofinansowywanie nagród, wydawanie ulotek i folderów,

  • Pozarządowe Organizacje Ekologiczne - pomoc w organizowaniu warsztatów, happeningów, szkoleń,

  • Europejski fundusz PHARE - pomoc uczniom w zdobyciu wiedzy i umiejętności a nauczycielom w przekazaniu ich w interesujący i skuteczny sposób, jednym z realizowanych projektów jest "Wzmacnianie edukacji ekologicznej w szkołach podstawowych i zawodowych w Polsce".


Kierunki działań

  • Aktywna edukacja ekologiczna młodzieży w formalnym systemie kształcenia

  • Wspieranie działań edukacji szkolnej przez instytucje samorządowe i państwowe.


Pozaszkolna edukacja ekologiczna


W systemie zarządzania zasobami środowiska coraz większą rolę powinno się przypisywać instrumentom społecznym zmierzającym do kształtowania prośrodowiskowych postaw mieszkańców oraz ich aktywizacji w rozwiązywaniu ważnych problemów ekologicznych. Efektywność rozwiązania ważnych społecznie problemów (uregulowanie gospodarki wodno-ściekowej, gospodarka odpadami) zależy od społecznej akceptacji i zrozumienia podejmowanych przez władze działań. Dlatego ważne jest rozbudzenie świadomości ekologicznej mieszkańców, zainteresowanie osób dorosłych, grup zawodowych (rolników, organizatorów turystyki) zdobywaniem dodatkowej wiedzy ekologicznej, zaangażowanie mieszkańców w procesy decyzyjne. Wymaga to szerokiego informowania społeczeństwa o przysługującym mu prawie do świadomego uczestnictwa w podejmowaniu decyzji mających wpływ na stan środowiska.
Szczególnie ważną rolę w edukacji ekologicznej ma powiat. Organy samorządowe powinny współdziałać przy opracowywaniu i realizacji lokalnych programów edukacji ekologicznej oraz z organizacjami, instytucjami, przedstawicielami zakładów pracy i społeczności lokalnych.
Nadal rozwijana powinna być edukacja leśno-przyrodnicza prowadzona przez pracowników Lasów Państwowych przy współudziale jednostek samorządu terytorialnego, kół łowieckich itp. Warto byłoby zinwentaryzować istniejące obiekty i poszerzyć liczbę miejsc do prowadzenia edukacji przyrodniczej o istniejące na terenie gminy liczne założenia parkowo-pałacowe, rozbudować system ścieżek ekologicznych, obiektów do prowadzenia zajęć dydaktycznych.
Gmina Jeżewo to również obszar dający możliwości dla rozwoju turystyki i wypoczynku (ekoturystyki, agroturystyki). Niewłaściwie organizowana masowa turystyka i rekreacja negatywnie oddziałuje na środowisko, zatem konieczne jest objecie edukacją ekologiczną zarówno organizatorów turystyki i wypoczynku, osób korzystających z oferowanych usług, jak i ludność mieszkającą na terenach cennych przyrodniczo. Warto byłoby przygotować również ofertę dla organizowania zielonej czy białej szkoły w istniejących obiektach.
Równie istotna jest kwestia edukacji w miejscu pracy ponieważ większość czynnych zawodowo poprzez podejmowane decyzje, osób ma mniej lub bardziej bezpośredni wpływ na stan środowiska.
Nowym i ważnym wezwaniem dla edukacji jest zmieniająca się pozycja polskiego rolnictwa i wsi w procesie integracji z UE. Przemianom tym musi towarzyszyć zwiększenie świadomości ekologicznej rolników i zachowanie tradycji przyjaznego dla środowiska rolnictwa.

Zdecydowanie największy wpływ na poziom wiedzy o stanie środowiska naturalnego maja media. Najczęściej wskazywanym źródłem informacji o problemach ochrony środowiska jest telewizja, radio i prasa. W kolejnych latach rosnąca będzie rola mediów lokalnych w procesie informowania i edukowania społeczeństwa. Dlatego istotne znaczenie ma sposób przekazywanych informacji: tematyczne programy publicystyczne, cykle artykułów, reklama społeczna promująca działania przyjazne środowisku, książki, foldery. Przykładem formy popularyzacji wiedzy o stanie środowiska przyrodniczego w powiecie jest książka "Krajobrazy Ziemi Świeckiej " (2001 rok) praca zbiorowa pod redakcją Jarosława Pająkowskiego(Wydawca : Towarzystwo Przyjaciół Dolnej Wisły) oraz mapy i foldery wydawane przez Parki Krajobrazowe (Wdecki oraz Zespół Chełmińskiego i Nadwiślańskiego).


Kierunki działań

  • Aktywna edukacja ekologiczna na terenach o dużych walorach przyrodniczych.

  • Edukacja ekologiczna w miejscu pracy.

  • Podnoszenie świadomości ekologicznej rolników, organizatorów turystyki i agroturystyki.

  • Promowanie przez środki masowego przekazu stylu życia i zachowań przyjaznych środowisku.

  • Zapewnienie społeczeństwu niezbędnych informacji o stanie środowiska naturalnego.

2.3.3. Przedsięwzięcia przewidziane do realizacji w latach 2004 – 2007.


EDUKACJA EKOLOGICZNA

PRZEDSIĘWZIĘCIA POZAINWESTYCYJNE




1.

Przedsięwzięcie

Prowadzenie zajęć dydaktycznych dla dzieci i młodzieży szkolnej z zakresu edukacji leśnej z wykorzystaniem istniejących ścieżek przyrodniczych, edukacyjnych, tras wycieczkowych itp.

Jednostki realizujące

Nadleśnictwa, Szkoły

Rodzaj przedsięwzięcia

Koordynowane

Lata realizacji

Ciągłe

Koszty w latach 2004 - 2007

( w tys. PLN)

2004

2005

2006

2007

razem

Brak kosztów dodatkowych

Źródła finansowania

-




2.

Przedsięwzięcie

Kontynuacja cyklicznych (co najmniej raz w roku) zajęć prowadzonych przez starostwo i gminę we wszystkich szkołach nt. ochrony poszczególnych elementów środowiska

Jednostki realizujące

Starostwo powiatowe, samorząd gminny i parki krajobrazowe

Rodzaj przedsięwzięcia

Własne, koordynowane

Lata realizacji

Ciągłe

Koszty w latach 2004 – 2007 ( w tys. PLN)

2004

2005

2006

2007

razem

Brak kosztów dodatkowych

Źródła finansowania

-




3.

Przedsięwzięcie

Wprowadzanie do programów szkolnych zagadnień związanych z edukacja ekologiczną ze szczególnym uwzględnieniem problemów występujących na terenie powiatu (gospod. wodno-ściekowa, gospod. odpadami, emisja niska).

Jednostki realizujące

Szkoły

Rodzaj przedsięwzięcia

Koordynowane

Lata realizacji

Ciągłe

Koszty w latach 2004 – 2007

( w tys. PLN)

2004

2005

2006

2007

razem

Brak kosztów dodatkowych

Źródła finansowania

-




4.

Przedsięwzięcie

Organizacja powiatowego konkursu (raz w roku) wiedzy ekologicznej dla młodzieży szkolnej w gminach powiatu

Jednostki realizujące

Starostwo powiatowe, Gmina

Rodzaj przedsięwzięcia

Koordynowane

Lata realizacji

Raz w roku

Koszty w latach 2004 – 2007

( w tys. PLN)

2004

2005

2006

2007

razem

1

1

1

1

4

Źródła finansowania

PFOŚiGW





5.

Przedsięwzięcie

Współorganizowanie happeningów, festynów, biegów na orientacje i innych form edukacji ekologicznej.

Jednostki realizujące

Starostwo powiatowe, zakłady komunalne, szkoły, samorząd gminny i parki krajobrazowe

Rodzaj przedsięwzięcia

Koordynowane

Lata realizacji

Ciągłe

Koszty w latach 2004 – 2007

( w tys. PLN)

2004

2005

2006

2007

razem

3.5

3.5

3.5

3.5

14

Źródła finansowania

Środki własne ww. jednostek




6.

Przedsięwzięcie

Organizacja powiatowych warsztatów roboczych dla młodzieży szkolnej nt. właściwej gospodarki odpadami, oszczędzania energii, itd.

Jednostki realizujące

Starostwo powiatowe, szkoły

Rodzaj przedsięwzięcia

koordynowane

Lata realizacji

Raz w roku

Koszty w latach 2004 – 2007

( w tys. PLN)

2004

2005

2006

2007

razem

5

5

5

5

20

Źródła finansowania

PFOŚiGW, WFOŚiGW,




7.

Przedsięwzięcie

Organizowanie wycieczek dla mieszkańców powiatu do miejsc cennych przyrodniczo i kulturowo połączone z edukacją ekologiczną

Jednostki realizujące

Nadleśnictwa, Starostwo powiatowe, parki krajobrazowe

Rodzaj przedsięwzięcia

Koordynowane

Lata realizacji

2-4 razy w roku

Koszty w latach 2004 – 2007

( w tys. PLN)

2004

2005

2006

2007

razem

Brak kosztów dodatkowych

Źródła finansowania

-




8.

Przedsięwzięcie

Bieżące informowanie na stronach www. gminy o stanie środowiska. w gminie i podejmowanych działaniach na rzecz jego ochrony

Jednostki realizujące

UG

Rodzaj przedsięwzięcia

własne

Lata realizacji

Ciągłe

Koszty w latach 2004 – 2007

( w tys. PLN)

2004

2005

2006

2007

razem

Brak kosztów dodatkowych

Źródła finansowania

-




9.

Przedsięwzięcie

Organizowanie cykli szkoleniowych nt. prawidłowej gospodarki leśnej dla właścicieli lasów prywatnych, wzbogacania i racjonalnego użytkowania zasobów leśnych

Jednostki realizujące

Nadleśnictwa

Rodzaj przedsięwzięcia

Koordynowane

Lata realizacji

1-2 razy w roku

Koszty w latach 2004 – 2007

( w tys. PLN)

2004

2005

2006

2007

razem

5

8

8

8

29

Źródła finansowania

Środki własne




10.

Przedsięwzięcie

Edukacja ekologiczna mieszkańców nt. proekologicznych zachowań w zakresie korzystania ze środków transportu, energooszczędności, zmniejszania emisji niskiej i.in.

Jednostki realizujące

Starostwo powiatowe, UG

Rodzaj przedsięwzięcia

Własne

Lata realizacji

Ciągłe

Koszty w latach 2004 – 2007

( w tys. PLN)

2004

2005

2006

2007

Razem

4

4

4

4

16

Źródła finansowania

Środki własne





11.

Przedsięwzięcie

Szkolenia rolników w zakresie rolnictwa ekologicznego, agroturystyki i wdrażania Kodeksu Dobrych Praktyk Rolniczych

Jednostki realizujące

Starostwo powiatowe, ODR, UG

Rodzaj przedsięwzięcia

koordynowane

Lata realizacji

1 – 2 razy w roku

Koszty w latach 2004 – 2007

( w tys. PLN)

2004

2007

2008

2009

razem

5

5

5

5

20

Źródła finansowania

PFOŚiGW





12.


Przedsięwzięcie

Zwiększenie oferty wydawniczej dotyczącej zasobów przyrodniczych powiatu (stałe i jednorazowe publikacje informacyjno-edukacyjne)

Jednostki realizujące

Starostwo powiatowe, Nadleśnictwa, UG

Rodzaj przedsięwzięcia

Koordynowane

Lata realizacji

Ciągłe

Koszty w latach 2004 – 2007

( w tys. PLN)

2004

2005

2006

2007

razem

Brak kosztów dodatkowych

Źródła finansowania

PFOŚ, WFOŚiGW





13.

Przedsięwzięcie

Rozwój systemu ścieżek przyrodniczo-edukacyjnych na terenach o wysokich walorach przyrodniczych

Jednostki realizujące

Nadleśnictwa , Starostwo powiatowe, UG

Rodzaj przedsięwzięcia

Koordynowane

Lata realizacji

ciągłe

Koszty w latach 2004 – 2007

( w tys. PLN)

2004

2005

2006

2007

razem

5

10

10

10

35

Źródła finansowania

Środki własne, WFOŚiGW, NFOŚiGW




14.

Przedsięwzięcie

Doposażanie szkół w materiały informacyjne nt. prawidłowej gosp. odpadami, gosp. wodno-ściekowej, zmniejszenia emisji niskiej itp.

Jednostki realizujące

Starostwo powiatowe, UG, Szkoły

Rodzaj przedsięwzięcia

Koordynowane

Lata realizacji

Ciągłe

Koszty w latach 2004 – 2007

( w tys. PLN)

2004

2005

2006

2007

razem

5

5

5

5

20

Źródła finansowania

PFOŚiGW, GFOŚiGW




15.

Przedsięwzięcie

Dofinansowanie akcji ekologicznych np. akcji sprzątanie świata w Gminie Jeżewo

Jednostki realizujące

Starostwo powiatowe, UG, szkoły

Rodzaj przedsięwzięcia

Koordynowane

Lata realizacji

Ciągłe

Koszty w latach 2004 – 2007

( w tys. PLN)

2004

2005

2006

2007

Razem

1

2

2

2

7

Źródła finansowania

PFOŚiGW, GFOŚiGW



16.

Przedsięwzięcie

Prowadzenie szkoleń, akcji, przygotowanie materiałów edukacyjnych, ulotek, konkursów

Jednostki realizujące

UG Jeżewo, nadleśnictwo, szkoły

Rodzaj przedsięwzięcia

Koordynowane

Lata realizacji

Ciągłe

Koszty w latach 2004 – 2007

( w tys. PLN)

2004

2005

2006

2007

Razem

10,0

10,0

15,0

15,0

50,0

Źródła finansowania

Budżet gminy, PFOŚiGW, GFOŚiGW




EDUKACJA EKOLOGICZNA

PRZEDSIĘWZIĘCIA INWESTYCYJNE



1.

Przedsięwzięcie

Organizacja ścieżki dydaktycznej nad Jeziorem Stelchno i w Parku Laskowice

Jednostki realizujące

UG Jeżewo, nadleśnictwo, szkoły, pracownicy naukowi z uczelni

Rodzaj przedsięwzięcia

Koordynowane

Lata realizacji

2004

Koszty w latach 2004 – 2007

( w tys. PLN)

2004

2005

2006

2007

Razem

100,0




100,0

Źródła finansowania

PFOŚiGW, GFOŚiGW



2.4. Współpraca w ramach wdrażania Programu


Skuteczność działań w zakresie ochrony środowiska i promocji gospodarczej gminy Jeżewo i całego powiatu w znacznym stopniu zależy od współpracy z sąsiednimi gminami oraz starostwem, a także współpracy z władzami województwa, zwłaszcza w świetle możliwości wsparcia inwestycji ekologicznych ze środków Unii Europejskiej.

W "Strategii rozwoju powiatu świeckiego" wskazano zadania dotyczące współpracy międzygminnej, międzyregionalnej i międzynarodowej, które zostały zaadaptowane dla potrzeb niniejszego Programu.


Współpraca z sąsiednimi powiatami


Zagrożenia dla środowiska mogą mieć pochodzenie lokalne, ale także mogą wynikać z zanieczyszczeń pochodzących spoza obszaru gminy a także powiatu świeckiego i województwa kujawsko-pomorskiego. Oznacza to także możliwość oddziaływania zanieczyszczeń pochodzących z obszaru gminy na obszary gmin i powiatów sąsiednich. Stąd wynika potrzeba rozwiązań tych problemów w oparciu o współpracę z nimi. Dla przykładu; działania mające na celu poprawę jakości wód powierzchniowych, np. rzeki Wisły i Wdy, muszą obejmować swym zasięgiem całą zlewnię rzeki. Współpraca z sąsiednimi powiatami, oprócz pozytywnych efektów dla środowiska, może przynieść także wymierne korzyści ekonomiczne.

Współpraca ta powinna dotyczyć przede wszystkim:

  • Poprawy stanu czystości wód rzeki Wdy i Mątawy,

  • Systemu powiązań komunikacyjnych: budowa i modernizacja głównych korytarzy transportowych (autostrada A 1 ),

  • Tworzenia obszarów chronionych oraz wdrażania systemu Natura 2000 ,

  • Rozwoju obszarów wiejskich i rolnictwa: restrukturyzacja rolniczej przestrzeni produkcyjnej,

  • Modernizacji infrastruktury i urządzeń melioracyjnych


Współpraca z samorządami gminnymi


Realizacja przedsięwzięć na rzecz ochrony środowiska w znacznym stopniu zależy od efektywnej współpracy z gminami, która jest konieczna na każdym etapie „cyklu życia” polityki ochrony środowiska. Wiele działań musi być wdrażane na poziomie lokalnym, bądź co najmniej wymaga udziału gmin. Do głównych kompetencji samorządu gminnego w zakresie ochrony środowiska należy:

  • gospodarka odpadami komunalnymi,

  • zaopatrzenie w wodę dla celów komunalnych,

  • oczyszczanie ścieków komunalnych,

  • tworzenie prawa miejscowego w zakresie gospodarki przestrzennej,

  • tworzenie niektórych obszarów chronionych,

  • ochrona i tworzenie terenów zieleni miejskiej i parkowej,

  • wydawanie decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu,

  • prowadzenie kampanii i programów edukacyjnych.


W rozdziałach od 3 do 4, a także powyżej w ramach zagadnienia edukacji ekologicznej podano wiele działań, których wdrożenie wymaga uczestnictwa gmin. Do nich należą przede wszystkim zadania z zakresu: gospodarki wodno-ściekowej, gospodarki odpadami komunalnymi, zbiórki odpadów niebezpiecznych. Bardzo ważnym tematem będzie edukacja ekologiczna, gdzie udział gmin będzie ściśle sprecyzowany poprzez zdefiniowanie form współpracy zarówno z władzami powiatu, województwa, jak i pozarządowymi organizacjami ekologicznymi.
Szczególne znaczenie dla gmin miała inicjatywa Zarządu Powiatu Świeckiego, dotycząca opracowania gminnych programów ochrony środowiska w ramach prac nad programem powiatowym. Wypracowane formy współpracy podczas tworzenia Programu będą przeniesione na proces wdrażania Programu. Jednak koordynacja tego procesu będzie spoczywała na Zarządzie Powiatu.


Współpraca z instytucjami finansującymi działania z zakresu ochrony środowiska

Posiadanie odpowiednich środków finansowych jest bardzo ważnym warunkiem wdrożenia programu ochrony środowiska. Pochodzenie tych środków może być różnorodne. W Polsce od początku lat dziewięćdziesiątych funkcjonuje zintegrowany system finansowania przedsięwzięć z zakresu ochrony środowiska.
Podstawę tego systemu stanowią przede wszystkim fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej, funkcjonujące obecnie na czterech poziomach administracji państwowej. Fundusze te gromadzą wpływy z opłat płaconych przez podmioty gospodarcze za korzystanie ze środowiska (emisję zanieczyszczeń do powietrza, zrzut ścieków, pobór wody, składowanie odpadów) oraz z kar nakładanych za przekraczanie wymogów ochrony środowiska.
Zebrane środki fundusze przeznaczają na dofinansowywanie, głównie w formie dotacji i preferencyjnych pożyczek, proekologicznych przedsięwzięć, podejmowanych przede wszystkim przez samorządy lokalne i podmioty gospodarcze.
System ten uzupełniają banki komercyjne, z Bankiem Ochrony Środowiska na czele, fundacja Ekofundusz, wydatkująca środki pochodzące z tzw. ekokonwersji, czyli zamiany zagranicznego długu polskiego na krajowe wydatki proekologiczne, realizowana także w innych formach pomoc zagraniczna, fundusze inwestycyjne, towarzystwa leasingowe, a wreszcie budżet centralny i budżety lokalne.
System ten podlega ciągłym przemianom, pojawiają się nowe źródła finansowania, zmieniają się ich udziały w łącznych wydatkach na ochronę środowiska w Polsce, rozszerzają się formy finansowania ochrony środowiska.
W latach 1999-2000 podjęto w Komisji Europejskiej zasadnicze prace nad uruchomieniem trzech programów przedakcesyjnych: PHARE 2 (dotyczący rozwoju instytucjonalnego oraz wsparcia inwestycyjnego), ISPA (dotyczący przedsięwzięć ochrony środowiska i transportu), SAPARD (dotyczący rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich).
Po wejściu do Unii Europejskiej uzyskamy dostęp do znacznie większych funduszy pomocowych, w postaci funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności w ramach których miasta (obszary zurbanizowane) otrzymają duże środki na rozwiązanie swych problemów środowiskowych, być może przekraczające zdolności absorbcyjne samorządów, a procedury ich wykorzystania są bardzo skomplikowane. W trakcie programowania Funduszu Spójności i Sektorowego Programu Operacyjnego, większy udział przypisano tym rodzajom działań, które są realizowane w ramach programu ISPA (poprzednika Funduszu Spójności). W praktyce jednak istnieją zewnętrzne uwarunkowania, które znacznie ograniczają możliwość absorbcji tych środków. Taką trudnością jest wielkość projektów (10 mln Euro). W sferze oczyszczania ścieków i budowy kanalizacji tak duże projekty są możliwe (co pokazała ISPA), ale w przypadku uzdatniania wody, gospodarki odpadami czy ochrony powietrza takie projekty są trudne do zorganizowania siłami jednej gminy. Dlatego należy szukać rozwiązań polegających na tworzeniu projektów o charakterze zintegrowanym, tzn. łączącym w jednym projekcie kilka zagadnień (np. ponadgminne inwestycje w zakresie gospodarki odpadami, ochrona wód w układzie zlewniowym, itp.)


Współpraca z Agencją Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa

Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (ARiMR) w rozwoju przedsiębiorczości na wsi spełnia rolę znaczącą. ARiMR bierze udział we wspieraniu rozwoju przedsiębiorczości wiejskiej poprzez:

  • dopłaty do oprocentowania kredytu w ramach linii na realizacje przedsięwzięć inwestycyjnych w rolnictwie, przetwórstwie rolno-spożywczym i usługach dla rolnictwa

  • realizację przedsięwzięć objętych branżowym programem restrukturyzacji i modernizacji mleczarstwa

  • realizację przedsięwzięć objętych branżowym programem restrukturyzacji i modernizacji produkcji mięsa

  • wspieranie realizacji przedsięwzięć inwestycyjnych tworzących nowe, stałe miejsca pracy w działalnościach pozarolniczych w gminach wiejskich oraz gminach miejsko-wiejskich gwarantujących zatrudnienie ludności wiejskiej

  • wspieranie rozwoju usług mechanizacyjnych w ramach realizacji branżowego programu wspólnego użytkowania maszyn rolniczych

  • udzielanie rolnikom zainteresowanym prowadzeniem działalności agroturystycznej w gospodarstwie rolnym pomocy finansowej w formie dopłat do oprocentowania kredytu w ramach linii na realizację przedsięwzięć inwestycyjnych w rolnictwie, przetwórstwie rolno-spożywczym i usługach dla rolnictwa

  • pożyczki na tworzenie nowych miejsc pracy w działalnościach pozarolniczych

  • dofinansowanie działalności związanej z podnoszeniem kwalifikacji zawodowych


Współpraca z pozarządowymi organizacjami ekologicznymi (POE)


Organizacje pozarządowe coraz częściej biorą udział w pracach nad programami ochrony środowiska, a przede wszystkim w działaniach związanych z edukacją i informacją ekologiczną.
Pozarządowe organizacje ekologiczne mogą spełniać następujące zadania:

  • wyjaśniać znaczenie działań, mających na celu ochronę przyrody i środowiska,

  • reprezentować opinie społeczeństwa szczególnie w przypadku, gdy cieszą się szerokim poparciem społecznym

  • brać udział w komunikacji środowiskowej, edukacji ekologicznej i promowaniu zrównoważonego rozwoju,

  • zabiegać o coraz to większe poparcie opinii publicznej dla polityki władz gminnych, powiatowych i wojewódzkich w zakresie ochrony środowiska,

  • stanowić przeciwwagę dla interesów, które brane są pod uwagę w procesie podejmowania decyzji dotyczących środowiska naturalnego,

  • brać udział w opracowywaniu i wdrażaniu programu ochrony środowiska,

  • wnosić wiedzę oraz dostarczać alternatywne ekspertyzy przydatne w procesie opracowywania polityki ochrony środowiska i podejmowania decyzji

    Oczekuje się, że organizacje ekologiczne, w oparciu o własne siły, wykażą inicjatywę ukierunkowaną na mieszkańców i placówki edukacyjne, takie jak szkoły podstawowe, gimnazjalne i ponadgimnazjalne, aby rozszerzyć edukację ekologiczną nastawioną na podniesienie świadomości ekologicznej oraz wdrożyć projekty pilotażowe i specjalne programy realizowane w ścisłej współpracy z samorządem wojewódzkim i samorządami gminnymi.

W układzie sił - pozarządowe organizacje ekologiczne mają określoną pozycję (tworzą oddzielną siłę). Przecenianie swojego wpływu na politykę ochrony środowiska i możliwości zmian np. decyzji dot. inwestycji ważnych w skali regionu, stanowi zagrożenie dla efektywnego działania organizacji.

metryczka


Wytworzył: ARCADIS Ekokomren Sp. z o.o. /Oddział Bydgoszcz/, przy współpracy z p. Lemańczyk Jerzy - insp. ds. ochrony środowiska (15 lipca 2004)
Opublikował: Dominika Aniszewska (15 lipca 2004, 12:06:52)

Ostatnia zmiana: Dominika Aniszewska (29 listopada 2004, 11:17:04)
Zmieniono: zmiana czcionki

rejestr zmian tej informacji »


Liczba odsłon: 7624